Empati en kolay tabirle ferdin rastgele bir vaziyet ve olay karşısında kendisini başkasının yerine koyup, onun gibi düşünmeye ve hissetmeye çalışmasıdır. Empati, doğuştan kazanılan bir olgu olmakla beraber çok tez kaybedilen bir yetidir. Bir olay ile ilgili hızlı yargıya varmaktan kaçınarak, bir vaziyet üzerinde ayrıntılıca düşünerek, ilk önce kendimizi tanımaya çalışarak empati olgumuzu kaybetmeyi engelleyebilir ve geliştirebiliriz.
Hz. Muhammed (SAV) bir hadisinde: “Kendi iyiliğimizi ve çıkarımızı istediğimiz gibi, başkalarının da iyiliğini ister çıkarlarını gözetirsek ortada fenalık kalmaz.” emretmiştir. “Gülme komşuna gelir başına.” atasözünde yeniden kişilerin hayatlarıyla alay etmemek gerektiği vurgulanmıştır. Bir kızıldereli atasözü der ki: “Bir insanı anlamak istiyorsan, gökte üç ay eskiyene kadar onun ayakkabılarıyla dolaşmalısın.”Değerlendirmek, yargıya varmak kolay olsa da asıl mevzu yargılamadan önce düşünmek, karşımızdakini anlamaya çalışmak ve kendimizi onun yerine koymaktır.
Fertler arasında sosyal, kültürel ve ekonomik manada farklılıklar yaşanmaktadır. Bulunduğu etrafta gördüklerini örnek alan fertler diğer yaşantıları anlamakta zorluk çekebilirler. Mesela zengin bir etrafta yetişen fert, yokluğun ne demek olduğunu bilmediğinden fakir insanları yadırgayabilir, onların dünyasından uzak kaldığı için kendisini yaşanılan duruma uzak hissedebilir. Oysa ebeveynleri tarafından başka hayatların da var olduğu, fakirliğin ve çaresizliğin kişilere acı verdiği, herkesin dünyaya gelirken aynı oranda bahtlı olmadığı ve fakirlere yardım edilmesi gerektiği anlatılırsa, ferdin “empati kurma” süreci daha kolay ilerler ve dünyada herkesin aynı yaşantıya sahip olmadığını bilir.
Empati ile ilgili en iddialı kitaplardan birisi de Adam Fawer’ın “Empati” isimli romanıdır. Romanda gerçekleşen olaylarda yazar, insanoğlunun yaptıklarına ve yaşadıklarına değişik bir gözle bakmaktadır. Yazarın empatik kişiliğini gözler önüne seren romanda, kişilerin kararlarını aslında kendilerinin vermediği, içlerindeki arzularının hareketlerine ve düşüncelerine istikamet verdiği anlatılmaktadır. Bu arada karakterlerin karar verme süreçlerinde hep empati gerektiren vaziyetlerle karşılaştıklarını da romanda görmekteyiz.
Empati kabiliyeti gelişmiş fertler ayakları yere sağlam basan, herkesten önce kendisini tanıyan ve olaylara değişik bakış açılarıyla bakabilen fertlerdir. Empati, her meslek dalında ihtiyaç duyulan olan bir olgudur. Tecrübeler, edinilen bilgiler kişilerin empati sürecinde yardımcı olur. Bir öğretmen, talebelerinin derste motivasyonunu arttırmak ve öğrenmelerini kolaylaştırmak için onların algılarının yüksek olduğu süreci, dersten koptukları anları iyi izlemeli ve onların vaziyetlerini anlayışla karşılayarak empati kurmalıdır. “Ben de sizin geçtiğiniz yollardan geçtim.” dedikleri bilinir öğretmenlerin. O yüzden de talebelerinin psikolojilerinden anlayıp ona göre davranmaya çalışırlar. Doktorlar, hayata ihtimali çok az veya olanaksız olan hastalarına durumlarını açıkça söyleyemezler. Zira kendilerini hastalarının yerine koyarak bu durumun bireyde nasıl ağır bir travma yaşatacağını tahmin ederler. Öncüler halka faydalı olmak için onların düşüncelerini ve isteklerini anlayabilmeli, her kesimden insanın yaşayabileceği zorlukları onlar gibi düşünmeye çalışarak belirlemelidir ve bu zorlukları aşmak için taktik belirlemelidir. Böylelikle muasır, rafah içinde ve mutlu bireylerin yaşadığı bir topluma öncülük yapar.
Ailede, arkadaşlıkta, hanede, okulda, sokakta, hastanede hasılı her türlü hayat alanında empati kurulduğu sürece bireyler anlayışlı olabilmektedirler. İnsanlar karşısındaki insanı idrak etmeye çalışır, bencilliği bırakırsa zor vakitlerinde anlayışla karşılaşacağı bireyleri yanında bulur. Aynı Konfüçyüs’ün dediği gibi: “İnsanlar "Beni anlamıyorlar" diye kaygılanmam. Şayet ben insanları anlamazsam kaygı duyarım.”
0 yorum:
Yorum Gönder